Naar een nieuwe bestuurscultuur – Deel 3: Jongeren

Al jaren praten we over een nieuwe bestuurscultuur. In het eerste artikel ben ik ingegaan op het raadsprogramma. Een andere manier om meer invulling te geven aan het dualisme, de scheiding tussen raad en college. Het tweede artikel ging over inwonersparticipatie. De roep om de politiek dichter bij de inwoners te brengen is de laatste jaren steeds groter geworden. In dit derde artikel wil ik inzoomen op de rol van jongeren in de politiek.

Volgens de Vereniging Nederlandse Gemeenten, de VNG, was de gemiddelde leeftijd van raadsleden in 2019 52,7 jaar. Deze leeftijd loopt elk jaar op. In gemeenten met de omvang van Goeree-Overflakkee is dit zelfs iets hoger. Terwijl de gemiddelde leeftijd van alle Nederlanders zo’n kleine 42 jaar is. SGP raadsleden zijn gemiddeld het jongst (48,5 jaar), terwijl raadsleden van lokale partijen gemiddeld het oudst zijn (56,3 jaar).

We zouden dus kunnen zeggen dat de raadsleden, als we kijken naar leeftijd, geen goede afspiegeling zijn van de bevolking. We zien dat jongeren ondervertegenwoordigd zijn in het openbaar bestuur, terwijl er wel over jongeren besloten wordt. En jongeren ook het langst moeten leven met die beslissingen.

Jongeren hebben geen interesse
Er is ook weinig interesse van jongeren in politiek. Uit onderzoek van CBS blijkt dat slechts 4 op de 10 jongeren tussen 15 en 25 jaar interesse heeft in politiek. Tegelijkertijd pleiten de jongeren die wél begaan zijn met allerlei maatschappelijke vraagstukken juist voor meer inspraak bij besluitvorming door de overheid. Jongeren willen vooral serieus genomen worden en mee kunnen praten op politiek niveau.

Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig; geen interesse in politiek maar wel gehoord willen worden. En toch is dit niet zo tegenstrijdig. De jongeren van deze tijd organiseren zich anders dan 25 jaar geleden. Veelal rond thema’s en sterk gebruik makend van de mogelijkheden van social media. Jongeren zijn zeer actief en betrokken als het gaat om thema’s als klimaat, werk, discriminatie. Dus het schort niet aan betrokkenheid; dat zit wel goed. Er zijn andere oorzaken waarom jongeren niet meedoen aan de huidige politieke en bestuurlijke structuren.

Oorzaken
Volgens mij, en na vele gesprekken met jongeren, heeft het vooral te maken met niet gehoord worden. “Wat weet jij nu? Je komt pas kijken.” Wat wij ons niet realiseren, is dat de huidige jongeren veel beter geïnformeerd zijn dan vroeger. Juist jongeren zouden een uitstekende bijdrage kunnen leveren aan het politieke proces. Ze hebben kennis en hebben een frisse kijk op zaken.

De huidige politieke structuren lenen zich ook niet echt voor jongeren. Los van het al eerder gemelde, dat jongeren zich anders organiseren, laten politieke partijen ook met moeite jongeren toe. Iedereen belijdt met de mond dat ze jongeren erbij willen hebben, maar stellen ze ook hun plekje beschikbaar? Gezien de steeds ouder wordende groep raadsleden, heb ik daar mijn twijfels over. Het pluche went snel en dat geef je niet snel op. Je moet als jongere van goeden huize komen om de huidige politieke elite een stapje opzij te laten zetten.

Wat mij ook opvalt, is dat jongeren moeite hebben met het trage tempo van de politieke besluitvorming. Greta Thunberg verwoorde dat naar mijn mening heel mooi: “We kunnen de wereld niet redden door ons aan de huidige regels te houden, omdat hiervoor de regels moeten veranderen. Alles moet veranderen en we moeten hier vandaag mee beginnen”. Terwijl de huidige politiek verre doelen stelt, discussietafels organiseert, beleidsnota’s opstelt, enzovoort.
Volgens jongeren moeten we nu handelen, niet morgen. Dit is de tijd van doen.

Opvallend is dat ik dat vaak ook hoor uit de mond van (oudere) politici. We moeten doorpakken, we moeten kort op de bal spelen, actie. Maar als puntje bij paaltje komt, gaan we een lang traject van praten in en verandert er weinig. “We drinken een glas, doen een plas en alles bleef zoals het was”.

Oplossingen
Hoe kunnen we er nu voor zorgen dat een belangrijk deel van onze bevolking, de jongeren, gehoord gaat worden? We moeten volgens mij de jeugd beginnen. Een aantal gemeenten heeft een Jeugdgemeenteraad en een Jeugdburgemeester ingesteld. Jonge scholieren, middelbare school leeftijd, die samen meepraten en meedenken over de uitdagingen in onze gemeente. De eerste Jeugdgemeenteraad werd al in de jaren negentig opgericht. Voor de jongeren na de middelbare school leeftijd lijkt mij een Jongerenparlement een goede zaak. Zo pleitte Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken voor de installatie van een Jongerenparlement in Den Haag, met als doel de betrokkenheid van jongeren bij de politiek te vergroten. Laat jongeren ook op lokaal niveau meepraten over belangrijke beslissingen. Misschien ook meebeslissen. Geef jongeren een stem in onze lokale democratie.
Een andere invalshoek is om jongeren andere jongeren te laten inspireren. Jongeren laten aan andere jongeren zien hoe het is om actief te zijn in de politiek. Wij als ouderen, moeten daar vooral weg bij blijven. Jongeren kunnen dit uitstekend zelf. Wij kunnen dit wel stimuleren en faciliteren, maar meer ook niet.
Ik zou willen eindigen met te stellen, dat jongeren betrekken bij de politiek en het openbaar bestuur noodzakelijk is. Jongeren maken een belangrijk deel van onze bevolking uit. Het kan niet zo zijn, dat zij geïsoleerd worden van het politieke proces.

Ik roep hierbij alle jongeren op die zich willen inzetten voor een rechtvaardige samenleving waar ook jouw stem gehoord wordt, om mee te gaan doen. Mijn deur staat open om daarover het gesprek aan te gaan.

Jaap Willem Eijkenduijn, Fractievoorzitter PvdA Goeree-Overflakkee